W dniu 24 lutego 2021r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie o sygn. akt SK 39/19, w którym uznał, że art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 849), w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015r., w zakresie, w jakim „uzależnia zakwalifikowanie gruntów, budynków i budowli podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (co skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku od nieruchomości w wyższej stawce) wyłącznie od faktu prowadzenia przez osobę fizyczną (będącą właścicielem nieruchomości) działalności gospodarczej, a niezależnie od tego czy grunty, budynki i budowle faktycznie są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez osobę fizyczną”, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyrok TK został opublikowany i wszedł w życie wraz z dniem 3 marca 2021 r. (Dz. U. z 2021 r. poz. 401): LINK
Czego dotyczy problem?
Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, grunty, budynki lub budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oznaczają grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z zastrzeżeniem ust. 2a.
Wskazany przepis nie rozróżnia sytuacji przedsiębiorców posiadających nieruchomości i wykorzystujących je do prowadzenia działalności od tych, którzy nie wykorzystują swoich nieruchomości w ramach przedsiębiorstwa.
W konsekwencji, wszystkie nieruchomości posiadane przez przedsiębiorcę podlegają opodatkowaniu według maksymalnych stawek, przewidzianych dla przedmiotów związanych z działalnością gospodarczą.
Co było przedmiotem orzeczenia TK?
W stanie faktycznym, który był przedmiotem rozpatrywania przez Trybunał Konstytucyjny, mężczyzna prowadził jednoosobową działalność gospodarczą i jednocześnie był właścicielem działek oraz znajdujących się na nich budynków niemieszkalnych.
Podatnik nabył nieruchomości w celach osobistych, nie natomiast w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Nigdy nie prowadził na nieruchomościach działalności gospodarczej i nie miał takiego zamiaru. Przedmiotem jego działalności było bowiem świadczenie usług z wykorzystaniem umiejętności osobistych, do czego nie potrzebował nieruchomości. Co równie istotne, działki i budynki nie zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych, a wydatki związane z utrzymaniem i modernizacją nieruchomości nie stanowiły kosztów uzyskania przychodu.
Pomimo tego, organ wydający decyzję o wysokości podatku od nieruchomości ustalił w stosunku do nieruchomości wyższą stawkę związaną z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Stanowisko organu zostało podtrzymane przez SKO, WSA i NSA, które orzekły, iż o opodatkowaniu nieruchomości według najwyższych stawek właściwych dla gruntów i budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przesądza sam fakt posiadania takich nieruchomości przez osobę prowadzącą działalność.
Dopiero Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z Konstytucją przepis art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w zakresie, w jakim nie rozróżnia sytuacji przedsiębiorców posiadających nieruchomości i wykorzystujących je do prowadzenia działalności od tych, którzy nie wykorzystują nieruchomości w przedsiębiorstwie.
W ocenie TK majątek prywatny, niewykorzystywany do działalności gospodarczej, powinien być opodatkowany stawkami podstawowymi, nie natomiast stawkami maksymalnymi, przewidzianymi dla przedmiotów związanych z działalnością gospodarczą.
Kogo dotyczy wyrok?
Wyrok jest istotny dla przedsiębiorców posiadających nieruchomości niewykorzystywane do działalności gospodarczej, którzy uiszczają podatek od nieruchomości według maksymalnych stawek – daje im, w określonych przypadkach, prawo do wznowienia postępowania.
Jaki skutek ma wyrok?
Wyrok TK oznacza, że przedsiębiorcy będący właścicielami nieruchomości, ale niewykorzystujący ich do działalności gospodarczej powinni płacić podatek według niższych stawek.
Stawki podatku od gruntów
W 2021 r. wysokość górnych granic stawek podatku od nieruchomości przedstawia się następująco:
- Nieruchomości związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków – 0,99 zł od 1 m2 powierzchni,
- Nieruchomości pod wodami powierzchniowymi stojącymi lub wodami powierzchniowymi płynącymi jezior i zbiorników sztucznych – 4,99 zł od 1 ha powierzchni,
- pozostałe nieruchomości, w tym zajęte na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego – 0,52 zł od 1 m2 powierzchni.
Stawki podatku od budynków lub ich części
- od nieruchomości mieszkalnych – 0,85 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej,
- od budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej – 24,84 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej.
[tak: Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 23 lipca 2020 r. w sprawie górnych granic stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych na rok 2021].
Jeżeli natomiast chodzi o budowle, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają wyłącznie budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Wznowienie postępowania
W związku z wyrokiem TK przedsiębiorcy, którzy otrzymali niekorzystne decyzje samorządowych organów podatkowych, mogą rozważyć wystąpienie z wnioskiem o wznowienie postępowania. Jeżeli podstawą uruchomienia tego nadzwyczajnego trybu wzruszenia decyzji będą przepisy Ordynacji, a konkretniej, art. 240 § 1 pkt 8 Ordynacji podatkowej, mają oni ograniczony czas na rozważenie swojej sytuacji i podjęcie stosownych kroków prawnych, gdyż zgodnie z ww. artykułem, w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny. Wznowienie postępowania z przyczyny wymienionej w art. 240 § 1 pkt 8 lub 11 następuje tylko na żądanie strony, wniesione w terminie miesiąca odpowiednio od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, tj. od daty jego opublikowania w Dzienniku Ustaw.
Podstawa prawna
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm., dalej jako: „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej”);
- Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1170 z późn. zm., dalej jako: „ustawa o podatkach i opłatach lokalnych”);
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 z późn. zm., dalej jako: „Ordynacja podatkowa”).